Congoville, kunstzinnige blik van Congolezen op kolonialisme

De tentoonstelling Congoville in Antwerpen raakt zoveel thema’s tegelijk, dat het overweldigt. Kolonialisme, milieuvervuiling, voodoo en vooral bijzonder originele kunst. Dit keer zijn de Congolezen aan het woord in plaats van de Europeanen. Ik bezocht deze tentoonstelling afgelopen zondag 25 juli.

Directeur Billy Kalonji

Het is confronterend om het idyllische beeldenpark Middelheim in Antwerpen binnen te lopen langs de oprijlaan met vieze verweerde vlaggen van jute zakken. Even voor het park is het grote jugendstilpand van de Universiteit behangen met dezelfde vuile lappen stof. Het geheel biedt een troosteloze aanblik. Wanneer ik hier loop doet het mij denken aan het verre verleden van de slavernij. Maar Billy Kalonji, directeur van Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren, krijgt hele andere associaties bij deze vlaggen. Bekijk hieronder zijn visie:

Blikjesman Eddy Ekete

Een stukje verderop stap ik een paviljoen binnen waar kleurrijke kostuums staan uitgestald. Een is volgenaaid met oude haarelastiekjes en op de andere is een skelet geschilderd met een groot oog als hoed. Ik moet dan meteen aan voodoo en de dood denken, maar veel uitleg wordt bij dit pak niet gegeven. Aan de andere kant van de wand speelt een video over de kunstenaarsgroep KinAct, die onder leiding van Eddy Ekete performances uitvoert in pakken gemaakt van straatafval.

Een van de stukjes toont een berg afval op straat, die ineens tot grote schrik van het wandelende publiek tot leven komt. In een andere hilarische performance jaagt Ekete gehuld in blikjes rennend het publiek de stuipen op het lijf. De blikjesmanact voerde hij dit jaar ook uit op het centraal station in Antwerpen. Ekete wil hiermee de grote hoeveelheden straatafval en het in Afrika gedumpte afval uit Europa aan de kaak stellen.

Dichteres Lisette Ma Neza

Achter het paviljoen staat een grappig huisje gemaakt van stukjes spiegels, stukjes rubberen banden en oude schoenen en oude blikjes. Een robot van afval en blikjesman bewaken het gebouwtje maar dan zonder Ekete. Via een kleine ingang aan de spiegelkant je naar binnen gluren, maar je moet dan wel op de knieën. Je ziet dan spulletjes en een pluche luipaard. Luipaard is een belangrijk totemdier binnen het Afrikaans sjamanisme. Maar daar wordt ook niks over gezegd. Interessant is het commentaar hierop van de Nederlands-Congolese dichteres Lisette Ma Neza.

Het terrein van Museum Middelheim draagt een eigen koloniaal verleden met zich mee en vijftien internationale kunstenaars onderzoeken deze koloniale sporen. De kunstwerken bieden nieuwe andere perspectieven op een historisch verhaal, dat van vroeger uit een blank perspectief had. De Belgisch-Congolese kunsthistorica Sandrine Colard stelde tentoonstelling Congoville samen en deze is nog te zien tot en met 3 oktober 2021.

Lees meer artikelen over kunst en cultuur.