De Vodoukunst van Lesly Pierre Paul

Lesly Pierre Paul maakt opvallende schilderijen met thema’s uit de Haïtiaanse Vodou. Vodou klinkt voor de westerse mens als zwarte magie, waarbij je maar beter weg kunt blijven. Maar de diepere betekenis van de Vodou is voor Haïtianen eerder liefdevol dan gemeen.

Haïtiaanse Vodou is een variant van Afrikaans sjamanisme. Tijdens de koloniale tijd namen de tot slaaf gemaakte Afrikanen hun goden en loa’s (spirituele gidsen) mee, die hen bijstonden in hun sinistere bestemming in de Amerika’s. Vodou en andere varianten van voodoo hebben over het algemeen een horror-imago in de westerse wereld. Dit beeld komt bijvoorbeeld terug in de James Bondfilm Live and Let Die en de serie American Horror Story. Hier boezemen Voodoo-geesten als skelet angst in en bedreigen de hoofdpersonen met zwarte magie. Maar de spirituele gidsen van de Haïtiaanse Vodou hebben niet de intentie om angst en verderf te zaaien. Ze zijn er juist om de levenden te steunen in hun genezing, financiële situatie en relaties.

In de koloniale tijd tolereerden de Europese kolonialisten de Afrikaanse mythologie niet, want deze zou in strijd zijn met het Christelijke geloof. Om toch hun geloof van hun moederland te kunnen voortzetten, integreerden de nieuwe Afro-Amerikanen deze met beelden uit het Christendom.

Papa Loko

Een mooi voorbeeld is Papa Loko, beschermheer van genezers, planten en bomen in de Vodou-religie. De Haïtiaanse traditie beschouwt hem als Vodou priester. Papa Loko en zijn vrouw worden daarom ook altijd aangeroepen bij de kanzo-inwijdingsrituelen van aanstaande priesters. Om Papa Loko te mogen vereren werd hij sinds de koloniale tijd afgebeeld als Sint Jozef met kindje Jezus op zijn arm. Nog steeds wordt Papa Loko beschouwd als de evenknie van Sint Jozef en beschouwt men hem als spirituele vaderfiguur voor alle kinderen en mensen die vaderlijke ondersteuning zoeken.

Na 1804, toen Haïti zich losmaakte van het Franse Kolonialisme, kregen de kunstenaars de vrijheid om hun loa’s anders af te beelden. De Haïtiaanse Vodou heeft de Christelijke invloeden echter nooit verbannen en omarmt deze nog steeds. Zo wordt bijvoorbeeld de feestdag van Papa Loko tegelijk gevierd met de feestdag van Sint Jozef op 19 maart. In Haïti bestaat een enthousiaste groep jonge kunstenaars, die met nieuwe vormen de vodou loa’s afbeeldt.

Skeletten

Lesly Pierre Paul (30) maakt kleurrijke schilderijen, die op een afstand een vrolijke indruk maken. Maar wanneer je de afbeeldingen wat beter bekijkt, dan zie je toch voor westerse begrippen wat ‘griezelige’ elementen, zoals skeletten en ‘monsterlijke’ vormen. Pierrepaul legt uit: “Ik schilder graag de skeletten op basis van de Vodou-traditie en ik heb vaak blootsvoetse figuren geschilderd die soms Baron Samedi, Papa Legba, Grann Brigitte en andere loa’s verbeelden.”

Een mooi voorbeeld hiervan is dit acrylverf schilderij uit 2021. Het lijkt een kruising te zijn tussen Baron Samedi, de loa van de kerkhoven en Papa Loko. Op de afbeelding zien we namelijk twee skeletten boven een figuur met een hoge hoed versierd met schedels. Maar op de borst van de figuur zien we ook een slang en een mandala met een vèvè, de Vodou symbolen van Papa Loko. Pierre Paul heeft hier Papa Loko in zijn universum afgebeeld en zegt hierover: “De skeletten zijn getuigen. Soms schilder ik de loa in mijn eigen stijl.”

Pierre Paul zegt dat hij niet religieus is en zijn familie ook niet: “Maar we blijven altijd verbonden met onze Vodou cultuur. Ik had geen contact met sjamanen toen ik loa’s schilderde, ik dacht gewoon aan geesten zoals Baron of Legba en een andere keer schilder ik een thema uit het nieuws, zoals Covid19. Mij inspireert de natuur, Vodou en soms esoterische en occulte symbolen, aangezien ik ook schilder voor mystieke boeken zoals Pilaren zaden van Ares.”

Autodidact

Lesly Pierre Paul is autodidact en ontwikkelde zijn unieke stijl: “Ik had de kans niet gehad om naar een kunstacademie te gaan, maar ik leerde van andere kunstenaars, door bij ze rond te hangen. Ik groeide namelijk op in een artistieke wijk. Voordat ik ging schilderen zes jaar geleden, was ik beeldhouwer. In 2009 maakte ik sculpturen in samenwerking met Milord en andere jonge kunstenaars uit de Grand Rue (Boulvard Jean Jacques Dessalines in Port-au-Prince).“ Grote voorbeelden die Pierre Paul inspireerden zijn de Haïtiaanse Stevenson Magloire, Mario Benjamin en de buitenlandse kunstenaars Basquiat, Picasso en Pascal Giacomini.

Jonge Kunstenaars

Pierre Paul werkt met nieuwe veelbelovende kunstenaars en geeft sinds 2016 les op de New Vision Art School in Port-au-Prince. Pierre Paul: “Ik geef schilderles aan kinderen en jongeren uit mijn gemeenschap en ik zou ze in de toekomst les willen geven over gerecyclede kunst.” Hij zet jong veelbelovend talent graag in het zonnetje op zijn Instagram (@Leslycollection27) en Facebookaccount.

“Ik verzamel ook werk van onze jonge kunstenaars.” vertelt Pierre Paul enthousiast. “Ik ben bijzonder trots op Wendy, omdat hij met liefde en geduld schildert. Hij is sinds 2016 een leerling van mij en hij respecteert altijd de basisprincipes van de lijnen en kleurmengsels. Een mooi voorbeeld hiervan is zijn schilderij “Marassa”. Hier beeldt hij Marassa uit in de vorm van een zeemeermin en plaatste de vèvè (spiritueel symbool) van Haiti rechtsboven en de zon links. Marassa is in de Haitiaanse mythologie een machtige tweeling, met een invloed die superieur is aan die van de loa. Deze kan goed als kwaad doen, want de tweeling is grillig. De Marassa tweeling heerst over de menselijke maag en tijdens maaltijden moet de tweeling in ere gehouden worden. Het is gebruikelijk dat er aan de Marassa wordt geofferd.”

Crowdfunding

De New Vision Art school in Port-au-Prince wil getalenteerde jongeren een kans geven om zich te ontwikkelen als kunstenaar. En met name jongeren, die niet uit een rijk gezin komen. Haïti is een land, dat al heel lang kampt met armoede en om goede scholing te bieden is meer financiële steun nodig. Zo wil de school binnenkort een studiereis gaan organiseren voor acht studenten naar Santo Domingo. Als leraar wil Lesly Pierre Paul hiervan de kosten van vervoer, accommodatie en de excursies via crowdfunding financieren. De hele reis voor acht studenten met begeleiding zal ongeveer 2500 dollar kosten. “De studenten verdienen deze kans en elke kleine donatie beschouwen we als zeer welkom!” zegt Pierre Paul.

De crowdfunding is inmiddels succesvol afgerond. Bekijk hem hier.

Lees meer blogartikelen over kunst.